Wiedza na temat fauny glebowej, w porównaniu z jej istotną rolą w procesach glebotwórczych, jest obecnie fragmentaryczna, zwłaszcza w odniesieniu do terenów będących pod presją działalności przemysłu. Jest to poważny problem, tym bardziej, że zgodnie ze Strategią Unii Europejskiej na rzecz ochrony gleb 2030 należy starać się przywrócić pożądany stan gleb do 2050 roku podejmując konkretne środki i działania.
Przeprowadzono badania nad rozkładem ściółki liści siedmiu gatunków drzew (tj. buk zwyczajny, czeremcha amerykańska, dąb czerwony, klon jawor, olsza czarna, robinia akacjowa, sosna zwyczajna) w drzewostanach sosnowych wprowadzonych w toku rekultywacji na obszar zwałowiska Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatówdrzew oraz fauny glebowej (Acari, Mesostigmata).
Doświadczenie wykazało, że fauna glebowa jest silnie kształtowana przez warunki mikrosiedliskowe panujące w leśnej ściółce. W związku z tym, podejmując decyzje o składzie gatunkowym upraw wprowadzanych na siedliska będące pod silną presją przemysłu należy dążyć do wprowadzania drzewostanów jak najbardziej zróżnicowanych gatunkowo, minimalizując zakładanie upraw jednogatunkowych. W dalszej perspektywie może to prowadzić do skrócenia czasu rekultywacji gleb zdegradowanych i przełożyć się tym samym na korzyści nie tylko biologiczne, ale również i ekonomiczne.
Stwierdzono pozytywny wpływ rozkładu ściółki na średnią liczebność roztoczy, natomiast typ ściółki (gatunek drzewa, z którego pochodziła) kształtował bogactwo i różnorodność gatunkową roztoczy. Wykazano ponad 9653 roztoczy, przynależących do 67 taksonów.
Co ciekawe, roztocze najczęściej stwierdzonego gatunku Arctoseius insularis najliczniej kolonizowały woreczki ściółkowe zawierające ściółkę czeremchy amerykańskiej. Ponadto, najwyższą średnią liczebność roztoczy, prawie dwukrotnie wyższą w porównaniu z innymi gatunkami drzew, odnotowano w ściółce powyższego gatunku, natomiast najmniejszą w ściółce dębu czerwonego.
Tak wysoka liczebność roztoczy z rzędu Mesostigmata uzyskana dla ściółki czeremchy amerykańskiej, jest bardzo ciekawym wynikiem, szczególnie ze względu, że jest to inwazyjny gatunek drzewa na kontynencie europejskim. Biorąc powyższe pod uwagę, czeremcha amerykańska stanowi zagrożenie dla różnorodności biologicznej ekosystemu. Niemniej, uzyskany wynik wskazuje na wytworzenie się odpowiednich warunków mikrosiedliskowych, niezbędnych podczas kolonizacji obszarów poprzemysłowych, przez ściółkę tego gatunku dla roztoczy w drzewostanach sosnowych porastających zwałowisko zewnętrzne.
Równie ciekawe jest to, że najmniejszą wartość bogactwa gatunkowego i wskaźnika różnorodności gatunkowej odnotowano w ściółce sosny zwyczajnej, gatunku tworzącego drzewostany, w których założono poletka badawcze w ramach niniejszego doświadczenia.
Powyższy wynik stoi w sprzeczności z założeniami hipotezy „home-field advantage”, która zakłada, że ściółka „lokalnego” gatunku drzewa dominującego w drzewostanie (w tym wypadku sosny zwyczajnej) ma pozytywny wpływ na strukturę fauny glebowej w porównaniu ze ściółkami gatunków „obcego” pochodzenia, nie występujących w składzie gatunkowym drzewostanu.
Urbanowski, C.K., Horodecki, P., Kamczyc, J., Skorupski, M., Jagodziński, A.M., 2022. Soil mite communities structure (Acari, Mesostigmata) during litter decomposition of seven tree species in pure Scots pine stands (Pinus sylvestris L.) growing on a reclaimed post-industrial area. Land Degradation & Development.
Artykuł pod linkiem https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ldr.4409