W czasie postępujących zmian w postrzeganiu leśnictwa i gospodarowaniu zasobami leśnymi na świecie, rośnie zainteresowanie hodowlą lasów wykazujących wyraźne zróżnicowanie swojej budowy i struktury. Zainteresowanie to wynika z założenia większej odporności takich drzewostanów na niekorzystne czynniki abiotyczne jak i biotyczne. Założenie to nie budzi obecnie większych zastrzeżeń.
Jako przykłady lasów gospodarczych o silnie zróżnicowanej budowie i strukturze podaje się często lasy przerębowe, jakkolwiek wiedza o ich strukturze oraz jej dynamice na podstawie prowadzonych wieloletnich badań tego samego obiektu jest stosunkowo nieliczna. Wyniki takich badań prezentuje praca autorstwa pracowników Katedry Hodowli Lasu, która ukazała się w ostatnim numerze czasopisma Forests.
Analiza struktury drzewostanu i jej dynamiki prezentowana w artykule oparta jest na danych zebranych na stałych powierzchniach pomiarowych Katedry Hodowli Lasu zlokalizowanych w jednostce kontrolnej Unieszów zlokalizowanej w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym Siemianice w ciągu 24 lat rozwoju drzewostanu (lata: 1993-2017). Analizowano strukturę drzewostanu w trzech aspektach: zróżnicowania gatunkowego, zróżnicowania przestrzennego wzorca rozmieszczenia drzew oraz zróżnicowania wielkości drzew. Analizowano także zmiany w zasobności drzewostanu oraz przyrost zasobności (grubizny) drzewostanu, a także dorosty i ubytki drzew jakie wystąpiły w czasie 24 lat obserwacji.
Wyniki wskazały, że drzewostan charakteryzował się stosunkowo wysokim zapasem grubizny przy jednocześnie stabilnym i stosunkowo wysokim przyroście. Dominującym gatunkiem była jodła pospolita, jednakże ważną rolę pełniły także sosna zwyczajna i dąb szypułkowy. Jodła stanowiła główny rezerwuar młodego pokolenia, podczas gdy sosna i dąb były nieobecne lub bardzo rzadkie w warstwie odnowienia. Na uwagę zasługuje rosnące znaczenie graba pospolitego, co jest szczególnie widoczne w odnowieniu; jego liczebność była niemal dwukrotnie większa niż w przypadku jodły. Wyniki wskazały, że w ciągu 24 lat udział gatunków światłożądnych wyraźnie zmalał, podczas gdy udział gatunków o mniejszych wymaganiach świetlnych wyraźnie wzrósł.
Indeksy strukturalne wskazały umiarkowane zróżnicowanie grubości drzew, pomimo wysokiego bogactwa gatunkowego drzewostanu. Wynikało to głównie z prowadzenia cięć przerębowych, w ramach których usuwano drzewa wykazujące dojrzałość rębną (np. sosny) oraz drzewa chore. Cięcia o charakterze jednostkowym nie sprzyjały odnowieniu gatunków o większych wymaganiach świetlnych, których rola w analizowanym drzewostanie w przyszłości będzie niewielka. Bardziej intensywne cięcia przerębowe, np. cięcia o charakterze grupowym, prawdopodobnie będą sprzyjały odnowieniu takich gatunków, co może także prowadzić do większego zróżnicowania struktury drzewostanu w przyszłości.
Cały artykuł dostępny jest pod linkiem: https://www.mdpi.com/1999-4907/11/1/57
Janusz Szmyt