mar
12
2021
Odnowienia naturalne i sztuczne, gatunki obce i gatunki inwazyjne – także mają wpływ na kształtowanie różnorodności biologicznej lasów. W skali Starego Kontynentu wskaźniki dotyczące powyższych elementów przedstawiają się następująco*):
- Ok. 143 mln ha lasów europejskich odnawia się naturalnie (w tym naturalna sukcesja), a 62 mln ha – odnawiane jest sztucznie. Kolejne 10 mln ha lasów odnawia się wegetatywnie (odroślowo).
- Najmniejszy udział odnowień naturalnych występuje w Europie Środkowo-Wschodniej – 48,3% powierzchni leśnej.
- Szkody od wiatru, występowanie gradacji owadzich oraz pożary lasów sprzyjają wzrostowi zainteresowania…sztucznym odnowieniem lasów.
- Kraje, w których udział lasów z odnowienia naturalnego przekracza 80% to: Chorwacja, Estonia, Gruzja, Włochy, Łotwa, Norwegia, Słowenia, Hiszpania, Szwajcaria oraz…Turcja.
- Belgia, Republika Czeska, Dania, Islandia, Irlandia oraz Polska – to kraje w których udział lasów pochodzących z odnowienia sztucznego przekracza 60%.
- W roku 2015 w Europie było 53,2 mln ha lasów pochodzenia sztucznego. W roku 1990 było ich natomiast 41,3 mln ha.
- Udział lasów odnawiających się w sposób naturalny jest w Europie w zasadzie stabilny, a wzrost notuje się w Europie Południowo-Wschodniej i Europie Południowo-Zachodniej.
- W 2020 r. gatunki obce w Europie występowały na 6,2 mln ha.
- Największym udziałem gatunków obcych „cieszyły się” lasy w Europie Środkowo-Zachodniej (9% powierzchni leśnej) i Europie Południowo-Zachodniej (4,5%). Jedynie 1,4% powierzchni leśnej gatunki obce zajmowały w północnym regionie Starego Kontynentu.
- Gatunki obce w Europie wprowadzane są w celu zwiększenia lesistości lub zaspokojenia rosnącego popytu na drewno. Również używa się ich w celu regeneracji zniszczonych lasów oraz by zapobiegać procesowi erozji gleby.
- Niemal 53% gatunków obcych występuje na plantacjach.
- Państwa, w których gatunki obce wykazują udział powyżej 20% to (w kolejności malejącej): Irlandia, Islandia, Dania, Węgry, Belgia oraz…Holandia.
- Litwa, Finlandia, Estonia, Białoruś, Łotwa i Liechtenstein wykazywały w 2020 r. udział gatunków obcych na poziomie…0%.
- Gatunki obce w Europie to przede wszystkim: sosna wydmowa (ok. 1,6 mln ha), eukaliptusy (ok. 1,5 mln ha), daglezja zielona (517 tys. ha), świerk sitkajski (ok. 760 tys. ha), topole (420 tys. ha), dąb czerwony (ok. 200 tys. ha).
- Robinia pseudoakacja jest natomiast najbardziej inwazyjnym gatunkiem w lasach Starego Kontynentu – zajmuje ona 1,4 mln hektarów lasów. Uwaga: na Węgrzech, gdzie zajmuje 0,5 mln ha i ok. 22% powierzchni leśnej, nie jest gatunkiem inwazyjnym.
- Bożodrzew gruczołowaty (Ailanthus altissima (Mill.) Swingle) jest drugim najważniejszym gatunkiem inwazyjnym w Europie. Czy występowanie tego gatunku w pobliżu torów kolejowych i szlaków komunikacyjnych to przypadek? W przyrodzie przypadków nie ma (J).
- Inne inwazyjne gatunki w lasach europejskich to: klon jesionolistny, akacje, czeremcha amerykańska i dąb czerwony.
- W ciągu ostatnich 30 lat powierzchnia lasów z panującymi gatunkami obcymi była stabilna, tj. zmiany w jedną bądź druga stronę były symboliczne.
W 2019 r. odnowienie naturalne w lasach zarządzanych przez Lasy Państwowe stanowiło 13,4% odnowień (GUS). Czeremcha amerykańska, dąb czerwony, robinia…to gatunki bardzo dobrze znane polskim leśnikom. W statystykach brak jest informacji dotyczących udziału tych gatunków w lasach Polski.
Janusz Szmyt
*) informacje z raportu: FOREST EUROPE 2020: State of Europe’s Forests 2020.